Ons consumeren is een middel geworden om status te behalen, om honger naar korte
termijn bevrediging te stillen, en dat allemaal het liefst zo snel en goedkoop mogelijk. De
natuur hebben we naar onze hand gezet, met een steeds grotere afstand tot onze
voedselconsumptie én met alle negatieve consequenties voor de natuurlijke omgeving van
dien. De natuur wordt door velen niet meer als doel op zich beschouwt, maar louter als
middel om in behoeften te voorzien.
Voor de productie van duurzaam voedsel is samenwerking met de natuur nodig,
omdat deze een vruchtbare bodem en andere ecosysteemdiensten biedt, zoals bestuiving,
natuurlijke irrigatie, natuurlijke plaagbestrijding en cruciaal bodemleven. De natuur,
verbonden met landbouw en voedselproductie, moet weer centraal in de samenleving
komen te staan; de fundamentele noodzaak van een gezonde en eerlijke voedselproductie
moet worden erkend en in waarde worden behandeld. Het individuele mensbeeld van deze
tijd vraagt om een aanscherping waarbij het collectieve belang en het totale
levensonderhoud wordt meegewogen.
Waar landbouw is, is de boer. Naast dat de boer dient voor het produceren van
voedsel, heeft het zijn functie als rentmeester van de natuur, als beschermer van
biodiversiteit en het nastreven van eerlijke productie. De boer kan in dit geval dienen als
bruggenbouwer tussen de burger en de natuur, door middel van de vertegenwoordiging van
eerlijke productie en consumptie. Deze samenwerking tussen natuur, burger en boer krijgt
vorm middels een sociaal contract.
Binnen de politieke filosofie is het een bekend concept, het sociaal contract, dat
duidt, kort gezegd, op een ongeschreven afspraak tussen de burger, die een deel van zijn
vrijheid inlevert, en de staat, die daarvoor in ruil bescherming en veiligheid biedt. Zo’n
sociaal contract, stel ik voor me, zou kunnen dienen als fundament tussen een
samenwerking van natuur en burger, met de boer als middenpositie om samen te brengen.
Biologische of biologisch-dynamische landbouw is de praktijk van dit sociaal contract, door
garant te staan voor een eerlijke en duurzame behandeling van de natuur, en die ook de
consumptiebehoeften van de burger bevredigd door gezonde en eerlijke producten aan te
bieden. De natuur wordt erkend in haar waarde door de biologische landbouwpraktijk, en de
burger wordt gewezen op morele verantwoordelijkheden ten opzichte van natuurbehoud en
wordt voorzien van voedsel.
Door de industriële vorm van landbouw met veel onnatuurlijke bestrijdingsmiddelen
en monoculturen is er een kloof ontstaan tussen de mens en de natuur. Biologische en
biologisch-dynamische landbouw kunnen bijdragen aan een verandering in de houding van
de mens ten opzichte van de natuur.
Van de natuur wordt verwacht dat we haar onbegrensd kunnen gebruiken, dat zij
voldoende productiemogelijkheden verschaft om onze ongeremde behoefte aan consumptie
te vervullen. Tegenover dit gebruik, wat ten eerste drastisch verminderd moet worden,
zouden voorwaarden moeten komen te staan: de natuur in haar waarde en kracht laten door
het beëindigen van het gebruik van pesticiden en kunstmest, door het behoud van
biodiversiteit, door als burger en boer samenwerking aan te gaan met de natuur, door te
geven en te nemen.
Zoals de burger een deel vrijheid inlevert om veiligheid en bescherming van de staat
er voor terug te krijgen, levert de natuur in zodat de mens kan consumeren, kan overleven,
maar staat een eerlijke en gelijkwaardige behandeling daar tegenover, wat de biologische
landbouw kan bieden.